Vandaag gaf David Pappie, directeur Topsectoren en Industriebeleid bij het ministerie van Economische Zaken & Klimaat (EZK), tijdens de conferentie voor Elektrochemische Conversie & Materialen (ECCM), het startsein voor in totaal 25,7 miljoen euro aan initiatieven op het gebied van duurzame energieopslag en -conversie. Onder coördinatie van een nationale ECCM-commissie is een viertal programma’s bij elkaar gebracht en geïnitieerd. Pappie: “Dankzij ECCM wordt de komende jaren vanuit verschillende sectoren door wetenschap en bedrijfsleven over de hele kenis- en innovatieketen samengewerkt. Dit is nodig om de transitie naar een duurzame energiehuishouding te realiseren.”
Tijdens de conferentie gaf Pappie, samen met NWO, TNO, ISPT en de Provincie Groningen het startsein aan een viertal initiatieven die de ECCM-commissie heeft geadapteerd of geïnitieerd en die passen binnen een doorlopende lijn van fundamenteel tot toegepast onderzoek. Het gaat om een tenure-track programma met NWO en bedrijven om de fundamentele kennisbasis in Nederland op het gebied van ECCM duurzaam te verstevigen, een NWA-programma rondom energieopslag en -conversie voor grotere consortia op het gebied van ECCM, een nieuwe elektrochemisch laboratorium bij TNO in Petten voor waterstofproductie en om het door ISPT geïnitieerde HydroHub MW Test Centre in Groningen, dat zich richt op waterstofproductie op grote schaal. “Deze initiatieven moeten elkaar versterken in het aanpakken van de grote uitdaging om de industrie en ons energiesysteem duurzaam te elektrificeren” stelt Manon Janssen, voorzitter van de klimaattafel Industrie en boegbeeld van de topsector Energie.
Naar (inter)nationale coalitie
Volgens Janssen gaat het om een eerste stap. “Het PBL liet afgelopen maart zien dat elektrificatie een veelbelovende optie is om drastische CO2-reductie te realiseren. Maar PBL laat tegelijkertijd ook zien dat daarvoor aanzienlijke investeringen nodig zijn. Door in samenhang initatieven over de hele kennis- en innovatieketen op te starten, en wisselwerking tussen die intiatieven te stimuleren, zijn we op de goede weg.” Janssen benadrukt: “Ik koester daarbij de coalitie tussen de topsectoren Hightech Systemen & Materialen, Chemie en Energie. Intensieve samenwerking tussen deze drie sectoren is essentieel om het potentieel aan nieuwe technologie en applicaties voor de energietransitie te benutten. Door op nationaal niveau de krachten te bundelen zorgen we ervoor dat initiatieven elkaar versterken en dat Nederland goed georganiseerd en gepositioneerd is voor internationale samenwerking.”
Fotocredits: Sjoerd van der Hucht
Samenwerking over de hele keten
De vier gepresenteerde initiatieven (zie kader) richten zich op verschillende ontwikkelingsstadia. De ECCM-commissie wil samenwerking tussen de vier initiatieven stimuleren. Niek Lopes Cardozo (NWO) opende tijdens de conferentie een onderzoeksprogramma van zeven miljoen euro voor investeringen in de fundamentele kennisbasis van ECCM in Nederland. Daarnaast kondigde hij de start van het programma Opslag & Conversie aan met een omvang van 3,8 miljoen euro dat tot stand is gekomen binnen de Nationale Wetenschapsagenda (NWA), en is gericht op de vorming van interdisciplinaire consortia op het gebied van ECCM in samenwerking met maatschappelijke partijen.
Ton de Jong van TNO presenteerde het nieuwe elektrochemische laboratorium in Petten, genaamd het ‘Faradaylab’. Met een investering van zes miljoen euro wordt gewerkt aan aan een sterke kosten-reductie van de groene waterstofproductie om tot een kostprijs van minder dan twee euro per kilogram waterstof te komen. Daarnaast kondigde hij een extra investering aan van twee miljoen euro per jaar in het open innovatieprogramma VoltaChem, gericht op het integreren en opschalen van industriële elektrificatie en elektrochemische CO2-utilisatie technologie.
ECCM illustreert hoe het werk van de commissie zorgt voor synergie tussen de verschillende programma’s en instrumenten en leidt tot samenwerking op één thema. De minister van OCW investeert via NWO in het tenure track programma en het ECCM-programma voortkomend uit de Nationale Wetenschapsagenda. De staatssecretaris van EZK investeert in het Faraday Lab, de Hydrohub en draagt ook bij aan het programma voortkomend uit de Nationale Wetenschapsagenda.
In de regio
De energietransitie moet voor een groot deel plaatsvinden in de regio. Nienke Homan (gedeputeerde voor GroenLinks in Groningen) kondigde tijdens de conferentie de bouw aan van een fysieke testlocatie voor efficiëntere en goedkopere elektrolyse en waterstofproductie. Met deze testlocatie die is gedoopt tot ‘Hydrohub MW Test Centre’, is een investering van bijna zeven miljoen gemoeid, opgebracht door de provincie, het ministerie van EZK, de partciperende bedrijven en TNO. Het Institute for Sustainable Process Technology (ISPT) staat aan de basis van Hydrohub.
Richard van de Sanden, voorzitter van de ECCM-commissie, licht toe: “We mikken op een effectieve wisselwerking. Met het tenure track programma bij NWO verstevigen we de kennisbasis waar initiatieven als het Hydrohub MW Test Centre en het Faradaylab op kunnen voortbouwen. De testlocatie in Groningen en het TNO-lab in Petten zullen ook nieuwe fundamentele vragen aan de wetenschap opleveren. De consortia die voortkomen uit het NWA-programma helpen de samenwerking tussen de verschillende stakeholders verder versterken. Dit is waar we als commissie voor staan.” Van de Sanden voegt daaraan toe: “Zie het als een eerste stap. Om ECCM als optie voor de energietransitie daadwerkelijk verder te brengen zal aanvullend commitment van alle stakeholders hard nodig zijn.”
De vier initiatieven
NWO tenure track call ECCM (TRL 1-3)
Om de kennisbasis in Nederland op het gebied van ECCM te verstevigen investeert het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap via NWO in een zogenaamde tenure track call. Dit is een loopbaantraject voor wetenschappelijk medewerkers. Het traject loopt van assistant professor, via associate professor (adjunct hoogleraar) naar full professor. Met de ECCM tenure track call wordt de basis gelegd voor nieuwe onderzoeksgroepen in Nederland die zich bekwamen in een deelgebied van de ECCM-thematiek. Maatschappelijk Verantwoord Innoveren (MVI) maakt integraal onderdeel uit van het programma en is gericht op de maatschappelijke acceptatie en toepassing van nieuwe technologie om de maatschappelijke uitdaging aan te pakken. NWO investeert in totaal zeven miljoen euro in deze call, die met cofinanciering van Tata Steel, Nouryon en Shell tot stand komt. De call is geopend. Meer informatie.
Nationale Wetenschapsagenda (NWA) call Opslag & Conversie (TRL 1-3)
Het ministerie van EZK financiert de helft van de NWA-call op het gebied van Opslag & Conversie. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap verdubbelt via NWO dit bedrag tot de totale omvang van M€ 3,8. Opslag en conversie is het opslaan van hernieuwbare elektriciteit in chemische bindingen. Deze omzetting is onmisbaar in een duurzaam energiesysteem en vereist diepgaande fundamentele en toegepaste kennis op het gebied van ECCM. Voor deze call is de aandacht voor kennisoverdracht en toepassing van de resultaten van belang. Het programma roept kennisinstellingen en andere geïnteresseerde partijen op tot het deelnemen aan onderzoeks- en implementatieprojecten. De consortia werken interdisciplinair en zijn kennisketenbreed. Meer informatie.
TNO Faraday lab en VoltaChem programma (TRL 3-7)
In het nieuwe elektrochemische laboratorium in Petten, genaamd het ‘Faradaylab’, werkt TNO onder andere aan de ontwikkeling van waterstofproductie met behulp van PEM elektrolyse. Hoe kunnen we goedkopere en beschikbare materialen gebruiken en tegelijkertijd ook de levensduur en efficiëntie vergroten van het elektrolyse proces? Hoe schalen we fabricageprocessen voor elektrolyzers en groene waterstof op? TNO werkt in het Faradaylab samen met de industrie en toeleveranciers van bijvoorbeeld membranen en coatings. Het Faradaylab wordt verder ingezet voor het open innovatieprogramma VoltaChem, waarin naast waterstofproductie ook elektrochemische conversie van hernieuwbare grondstoffen (biomassa en CO2) en Power-2-Heat oplossingen worden onderzocht. Het ministerie van EZK investeert zes miljoen euro in het Faradaylab. Daarnaast investeert TNO twee miljoen euro extra per jaar in het VoltaChem-onderzoeksprogramma op het gebied van industriele elektrificatie en carbon capture and storage. Meer informatie: VoltaChem en TNO Hydrogen.
ISPT – HydroHub MW Test Centre (TRL 4-7)
Het Hydrohub MW Test Centre heeft tot doel de technologische ontwikkeling van waterelektrolyse te ondersteunen. De technologische ontwikkeling in het testcentrum moet leiden tot een kostprijs voor de elektrolysekolom van 50-100 €/kW met een efficiëntie van boven de 80% (voor de eerste vijf jaar van gebruik) en een druk van 30 bar tegen 2030. De ontwikkeling van duurzame waterstof in Groningen krijgt hiermee een belangrijke impuls. Het testcentrum wordt gebouwd op de Zernike Campus van de RUG en moet over een jaar operationeel zijn. ISPT is initatiefnemer van het Hydrohub Mw Test Centre, samen met Entrance, RUG, Nouryon, Yara, Gasunie, Shell, Frames, Groningen Seaports, Yokogawa, TNO en de Provincie Groningen. Met de bouw van het testcentrum is een investering van M€ 6,9 gemoeid. Meer informatie: www.hydrohub.eu.
Over ECCM
De adviescommissie voor Elektrochemische Conversie & Materialen (ECCM) adviseert de Nederlandse overheid om de overgang te kunnen maken naar een CO2-neutrale industrie gebaseerd op intermitterende duurzame energieopwekking, -opslag en -conversie. De commissie wordt gesteund in haar missie door de topsectoren HTSM, Energie en Chemie, het ministerie van EZK, het ministerie van OCW, NWO en TNO.
ECCM is het sectoroverstijgende thema om bovengenoemde transitiedoelstelling te bereiken. De commissie coördineert inspanningen op het gebied van ECCM op nationaal niveau, door het initiëren van nieuwe samenwerkingsinitiatieven en door het adapteren van initiatieven die passen binnen het adviesrapport dat de commissie heeft gepubliceerd. Vanuit nationaal perspectief adviseert de commissie de overheid over welke inspanningen nodig zijn voor samenwerking over de hele innovatieketen.
Daarnaast is de commissie bezig met het opbouwen van een ECCM-gemeenschap van kennisinstellingen, bedrijven, overheden en NGO’s. Hiertoe organiseert de commissie conferenties op het gebied van ECCM. In 2019 zal een ECCM-graduate school worden geïntroduceerd om verder te bouwen aan een ECCM-gemeenschap in Nederland.
Meer informatie: www.co2neutraalin2050.nl
Voor vragen of opmerkingen naar aanleiding van dit bericht kunt u contact opnemen met de adviescommissie, via secretariaat@eccm-mail.nl